Organ nakli bir organın donör, yani verici vücuttan çıkarıldığı ve sonrasında hasarlı veya eksik bir organın yerini almak üzere bir alıcı vücuda yerleştirildiği operasyonlara denir. Donör ve alıcı aynı konumda olabilir veya ayrı bir bölgede bulunan bir donörden alınan organlar başka bir yerde bulunan alıcıya nakledilebilir.
Nakledilecek organlar veya dokular canlı vücutlardan veya kadavralardan alınabilir. Transplantasyon tıbbı modern tıbbın en zorlu ve karmaşık alanlarından biridir. Günümüzde başarılı bir şekilde nakledilebilen organlar arasında kalp, böbrekler, karaciğer, akciğerler, pankreas, bağırsak, timus ve uterus bulunur. Küresel olarak tıbbi veriler incelendiğinde, en yaygın nakledilen organların böbrekler olduğu, bunu da karaciğer ile kalbin takip ettiği görülmektedir.
Organ nakli için kilit nokta, vücudun nakledilen organa karşı bir bağışıklık tepkisi göstermesi, buna dayalı olarak muhtemel nakil başarısızlığı ve organın hemen alıcıdan çıkarılması gerekmesi gibi nakil reddi problemleridir.
Uygun olduğu vakalarda nakil reddi olasılığını asgariye indirmek için en uygun verici-alıcı eşleşmesini belirlemek üzere serotipleme yapılmalıdır. Bunun yanı sıra immünosüpresan ilaçların kullanımı da nakil reddi ihtimalini azaltabilmektedir.
Nakil işlemi gerçekleştirilebilen dokular arasında kemikler, tendonlar, kornea, deri, kalp kapakçıkları, sinirler v e damarlar bulunur. Kemik ve tendon nakli kas-iskelet greftleri olarak adlandırılır. Kornea ve kas-iskelet greftleri en sık nakledilen dokulardır ve bu tür nakiller organ nakline oranla çok daha yaygın bir şekilde gerçekleştirilmektedir.
Organ bağışlayan kişiler canlı, ölü ya da beyin ölümü gerçekleşmiş, makinelerle hayatı sürdürülen bireyler olabilir. Kalp atışının durmasından ya da beyin ölümünün gerçekleşmesinden sonraki 24 saat içinde vücuttan çıkarılan organları nakil için kullanmak mümkündür. Kornealar hariç çoğu doku türü, organların aksine, beş yıla kadar korunabilir ve özel doku “bankalarında” saklanabilir.
Organ nakli, ölümün tıbbi tanımı, nakledilecek bir organ için ne zaman ve nasıl onay verilmesi gerektiği, bağışçının rızası ve nakil için alınan organların bir maddi karşılığının olup olmaması da dahil olmak üzere bir dizi etik meseleyi ortaya çıkarır.
Bu durumla ilgili başka ahlaki konular arasında transplantasyon turizmi ve daha geniş açıdan bakıldığında organ alımı ya da transplantasyonunun ortaya çıkarabileceği ya da çözüm olarak görülebileceği sosyo-ekonomik şartlar yer alır.
Organ Nakli Türleri Nelerdir?
Organ ve doku nakli alıcının kim olduğuna bağlı olarak birkaç türde gerçekleşebilir. Aynı kişinin hem alıcı hem de verici olması durumunda, yani aynı vücut içinde organ veya doku nakledilmesine otogreft denilir. Aynı türden iki birey arasında yapılan nakillere allogreft denir. Allogreftler canlı vücut veya kadavra kaynaklı olabilir.